Niedomykalność zastawki trójdzielnej (TR)

Przyczyny MR są bardzo zróżnicowane i mogą mieć charakter wrodzony (rzadziej) lub nabyty (częściej). Wyróżnia się dwie główne kategorie:

• Pierwotna (organiczna) MR: Wynika z uszkodzenia samej zastawki mitralnej lub jej aparatu podtrzymującego (płatki, struny ścięgniste, mięśnie brodawkowate).
• Wtórna (czynnościowa) MR: Wynika z nieprawidłowej geometrii lub funkcji lewej komory serca, która „rozciąga” pierścień zastawki lub przesuwa mięśnie brodawkowate, uniemożliwiając płatkom zastawki prawidłowe zamknięcie, mimo że same płatki są zdrowe.

Objawy MR zależą od stopnia niedomykalności (łagodna, umiarkowana, ciężka) oraz szybkości jej rozwoju (ostra vs. przewlekła). Łagodna i umiarkowana niedomykalność może nie dawać żadnych objawów przez lata.

• Duszność – początkowo podczas wysiłku, z czasem również w spoczynku, a nawet w pozycji leżącej (ortopnoe) lub budząca ze snu (napadowa duszność nocna).
• Zmęczenie i osłabienie – zmniejszona tolerancja wysiłku fizycznego.
• Kołatanie serca – odczuwanie nieregularnej lub szybkiej pracy serca.
• Obrzęki – nagromadzenie płynu w kończynach dolnych (kostkach, stopach), rzadziej w jamie brzusznej (wodobrzusze).
• Kaszel – szczególnie nocny, związany z zastojem krwi w płucach.
• Szmery sercowe – charakterystyczny szmer skurczowy słyszalny podczas osłuchiwania serca.
• Fibrylacja przedsionków – częste powikłanie, które może objawiać się nieregularnym rytmem serca i nasilać objawy.
• Ostry ból w klatce piersiowej – w przypadku ostrej niedomykalności, np. pęknięcia struny ścięgnistej.

Diagnostyka MR opiera się na badaniu fizykalnym, objawach pacjenta oraz szeregu badań obrazowych:

• Badanie fizykalne: Lekarz osłuchuje charakterystyczny szmer sercowy, ocenia stan płuc i poszukuje oznak niewydolności serca.
• Echokardiografia (echo serca): Jest to kluczowe badanie. Pozwala wizualizować zastawkę mitralną, ocenić jej ruchomość, stopień niedomykalności, wymiary jam serca oraz ciśnienia w tętnicy płucnej. Dzięki technice dopplerowskiej można dokładnie zmierzyć cofający się strumień krwi.
• Elektrokardiogram (EKG): Może wykazać powiększenie jam serca, zaburzenia rytmu (np. migotanie przedsionków) czy niedokrwienie.
• Rentgen klatki piersiowej (RTG): Może pokazać powiększenie serca (kardiomegalia) oraz cechy zastoju krwi w płucach.
• Test wysiłkowy: Ocenia tolerancję wysiłku i nasilenie objawów pod obciążeniem.
• Cewnikowanie serca: W rzadkich przypadkach, gdy inne badania są niejednoznaczne lub przed planowaną operacją, by ocenić ciśnienia w sercu i tętnicy płucnej.
• Tomografia komputerowa (CT) lub rezonans magnetyczny (MRI) serca: Mogą być użyte do bardziej szczegółowej oceny struktury serca i zastawki.

Leczenie MR zależy od nasilenia niedomykalności, obecności objawów, funkcji lewej komory i ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

• Leczenie zachowawcze (farmakologiczne): Stosowane głównie w łagodnej i umiarkowanej MR, lub gdy operacja nie jest możliwa.
• Leczenie inwazyjne (interwencyjne lub chirurgiczne):
  • Korekcja (naprawa) zastawki mitralnej (plastyka): Preferowana metoda. Chirurg naprawia uszkodzoną zastawkę, np. poprzez pierścieniowanie (wszycie pierścienia wokół zastawki), skrócenie lub wydłużenie strun ścięgnistych. To pozwala zachować własną zastawkę pacjenta.
  • Interwencyjne leczenie przezskórne (np. MitraClip): Małoinwazyjna metoda, polegająca na wszczepieniu klipsa, który łączy płatki zastawki, zmniejszając niedomykalność. Stosowana u pacjentów z wysokim ryzykiem operacyjnym.

Rokowanie w MR jest bardzo zróżnicowane i zależy m.in. od stopnia niedomykalności. Łagodna MR ma zazwyczaj bardzo dobre rokowanie, podczas gdy ciężka, nieleczona MR może prowadzić do poważnych komplikacji.

Nowoczesne metody diagnostyki i leczenia, zarówno chirurgicznego, jak i interwencyjnego, znacząco poprawiają jakość i długość życia pacjentów z MR. Wiele osób z odpowiednio leczoną niedomykalnością zastawki mitralnej może prowadzić pełne i aktywne życie.