PIT 38 jak wypełnić – praktyczne wskazówki

Deklaracja PIT-38 to specjalistyczny formularz podatkowy przeznaczony dla osób, które w danym roku podatkowym uzyskały przychody z kapitałów pieniężnych. Mówiąc prościej, jeśli inwestowałeś na giełdzie, sprzedawałeś udziały w spółkach lub inne papiery wartościowe, to właśnie ten formularz pozwoli Ci rozliczyć się z fiskusem.

W tym artykule dokładnie omówimy formularz PIT-38, wyjaśnimy, kto powinien go składać, jak wypełnić go krok po kroku, a także wskażemy najważniejsze aspekty, na które należy zwrócić uwagę, rozliczając zyski z inwestycji.

PIT 38 jest formularzem rozliczeniowym dla podatników, którzy w minionym roku podatkowym uzyskali dochody (lub ponieśli straty) z kapitałów pieniężnych, opodatkowanych 19% stawką ryczałtową. Jest to tak zwany „podatek Belki”.

PIT 38 jest przeznaczony głównie dla osób, które:

• Osiągnęły dochody ze zbycia papierów wartościowych. Dotyczy to akcji, obligacji, praw poboru, praw do akcji, certyfikatów inwestycyjnych, jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych itp.
• Osiągnęły dochody z realizacji praw wynikających z papierów wartościowych. Na przykład z objęcia udziałów (akcji) w spółkach albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.
• Osiągnęły dochody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających. Chodzi tu m.in. o kontrakty terminowe, opcje, swapy.
• Osiągnęły dochody z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.
• Osiągnęły dochody z tytułu zbycia walut wirtualnych (kryptowalut). Dochody z kryptowalut rozlicza się również na PIT 38.

Ważne! Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą i powyższe transakcje są elementem tej działalności, wówczas rozliczasz je w PIT 36 lub PIT 36L, a nie w PIT 38.

Wypełnianie PIT-38 w dużej mierze opiera się na informacjach otrzymanych od biur maklerskich, banków czy innych instytucji finansowych w postaci formularza PIT 8C. To w nim znajdziesz większość danych potrzebnych do rozliczenia.

1. Dane identyfikacyjne podatnika i Urząd Skarbowy

• Cel złożenia formularza: Zaznacz, czy składasz zeznanie po raz pierwszy, czy jest to korekta.
• Rok podatkowy: Wpisz rok, za który się rozliczasz.
• Dane Urzędu Skarbowego: Wpisz właściwy urząd skarbowy ze względu na swoje miejsce zamieszkania w ostatnim dniu roku podatkowego.
• Dane osobowe: Wypełnij swoje dane identyfikacyjne (imię, nazwisko, PESEL, data urodzenia, adres zamieszkania). W przypadku rozliczenia wspólnego z małżonkiem, pamiętaj, że PIT 38 zawsze rozlicza się indywidualnie, nawet jeśli małżonkowie składają wspólny PIT 37/PIT 36. Każdy z małżonków składa swój własny PIT 38.

2. Przychody, koszty i dochody (straty) z kapitałów pieniężnych

To główna część deklaracji. Dane do jej wypełnienia znajdziesz w otrzymanym PIT 8C.

• Część C. Dochody / Straty z kapitałów pieniężnych:
  • Przychody: Wpisz sumę przychodów ze zbycia papierów wartościowych, pochodnych instrumentów finansowych czy walut wirtualnych.
  • Koszty uzyskania przychodów: Wpisz sumę udokumentowanych kosztów, takich jak: cena zakupu papierów wartościowych, prowizje maklerskie, koszty prowadzenia rachunku maklerskiego (jeśli są bezpośrednio związane z transakcjami), opłaty za transakcje. W przypadku kryptowalut, koszty nabycia walut wirtualnych i koszty związane ze zbyciem.
  • Dochód/Strata: Oblicz dochód (przychody minus koszty) lub stratę (jeśli koszty przekroczyły przychody).
• Rozliczenie strat z lat ubiegłych: Jeśli w poprzednich latach poniosłeś straty z tego samego źródła (kapitałów pieniężnych), możesz je odliczyć od tegorocznego dochodu. Pamiętaj, że możesz odliczyć maksymalnie 50% straty w jednym roku podatkowym, przez okres 5 lat.

Ważne! Nie każdy koszt jest kosztem uzyskania przychodu! Zawsze sprawdzaj, jakie wydatki możesz odliczyć. Podstawą są dane z PIT 8C, ale warto je zweryfikować z własnymi zapisami i dokumentacją.

3. Obliczenie podatku

• Część D. Obliczenie należnego podatku:
  • Podatek od dochodów z kapitałów pieniężnych wynosi 19%.
  • W tej sekcji obliczasz należny podatek. W przypadku PIT-38 nie ma zaliczek pobieranych przez płatnika. Podatek musisz wpłacić samodzielnie.

4. Wniosek o przekazanie 1,5% podatku (OPP) i podpis

• Część E. Wniosek o przekazanie 1,5% podatku należnego na rzecz Organizacji Pożytku Publicznego (OPP):
  • W tej sekcji możesz wskazać wybraną OPP, której chcesz przekazać część swojego podatku. Wystarczy wpisać numer KRS wybranej OPP. Pamiętaj, że kwotę 1,5% obliczasz od podatku należnego z PIT 38.

  • Zachęcamy do wyboru Fundacji Espero – Nadzieja dla Dzieci. KRS: 0000507234

• Część F. Podpis podatnika: Podpisanie deklaracji jest obligatoryjne. Bez podpisu zeznanie jest nieważne.

Poniżej przedstawiamy uproszczony, fragmentaryczny przykład wypełnienia wybranych pól w PIT 38. Pamiętaj, że każdy przypadek jest indywidualny i wymaga dokładnego sprawdzenia dokumentacji (głównie PIT 8C).

Założenia:

• Podatnik: Piotr Zieliński, PESEL: 90020234567
• Otrzymał PIT 8C z biura maklerskiego.
• Przychody ze sprzedaży akcji: 25 000 zł
• Koszty uzyskania przychodów (cena nabycia akcji, prowizje): 20 000 zł
• Miał stratę z poprzedniego roku podatkowego w wysokości 4 000 zł, z której może odliczyć 50%, czyli 2 000 zł.

Aktualne druki formularzy PIT 38 wraz z oficjalnymi instrukcjami wypełniania są dostępne na stronie internetowej Ministerstwa Finansów: https://www.podatki.gov.pl/pit/formularze-do-druku-pit/

Podobnie jak w przypadku innych deklaracji, możesz skorzystać z bezpłatnych programów do rozliczania PIT, które ułatwiają proces, przenosząc dane z PIT 8C i automatycznie wyliczając podatek. Wiele biur maklerskich również oferuje narzędzia do generowania wypełnionego PIT- 8 na podstawie transakcji na ich platformie.

1. Brak PIT 8C lub jego błędna interpretacja: To podstawowy dokument. Upewnij się, że otrzymałeś wszystkie PIT 8C od instytucji, z którymi współpracowałeś, i prawidłowo przeniosłeś z nich dane.
2. Pominięcie lub błędne rozliczenie strat z lat ubiegłych: Straty z kapitałów pieniężnych z lat poprzednich mogą znacząco obniżyć podatek, ale pamiętaj o 50% limicie rocznym i 5-letnim okresie odliczenia.
3. Nieprawidłowe zaliczenie wydatków do kosztów: Nie wszystkie wydatki związane z inwestowaniem są kosztami uzyskania przychodu. Na przykład, koszty szkolenia z inwestowania zazwyczaj nie są kosztem. Trzymaj się danych z PIT 8C i oficjalnych interpretacji.
4. Błędne rozliczenie walut wirtualnych: Rozliczenie kryptowalut ma swoje specyficzne zasady dotyczące ustalania kosztów i momentu uzyskania przychodu. Upewnij się, że znasz aktualne przepisy.
5. Brak zapłaty podatku w terminie: Podatek z PIT 38 musisz wpłacić samodzielnie. Brak wpłaty w terminie (do 30 kwietnia) skutkuje odsetkami.
6. Rozliczenie wspólne z małżonkiem: Pamiętaj, że PIT-38 zawsze rozlicza się indywidualnie, nawet jeśli z małżonkiem składacie wspólny PIT 37/PIT 36.

PIT 38 jest obowiązkowym rozliczeniem dla każdego, kto uzyskał dochody z kapitałów pieniężnych. Chociaż formularz jest stosunkowo prosty, kluczowe jest precyzyjne przeniesienie danych z PIT 8C oraz prawidłowe zastosowanie zasad dotyczących kosztów uzyskania przychodów i rozliczania strat z lat ubiegłych. Pamiętaj o terminie złożenia deklaracji i wpłaty podatku (do 30 kwietnia każdego roku).